Wat heeft de energietransitie aan burgerpanels?
Kunnen burgerpanels helpen om het draagvlak voor de energietransitie te vergroten en de transitie te versnellen? Hoe zorgen we ervoor dat de uitkomsten bruikbaar zijn en dat burgers niet (opnieuw) teleurgesteld raken? Een talkshow met burgerpanel-kenners, onderzoekers en een Kamerlid.
Talkshow: Burgerparticipatie: leren van het verleden
Motie onderzoek burgerpanels
CDA-Kamerlid Agnes heeft onlangs een motie ingediend waarin zij het kabinet vraagt om voor het klimaatbeleid alle varianten van burgerpanels te onderzoeken, zodat het volgende kabinet daar direct mee aan de slag kan. “We zien dat het niet lukt om burgers voldoende te betrekken bij de klimaattransitieplannen. Maar zonder draagvlak bij burgers gaat de transitie niet lukken. Daarom is het goed om te kijken naar de voorbeelden van burgerpanels in binnen- en buitenland en om van die ervaringen te leren.”
Zij ziet burgerpanels totaal niet als bedreiging voor het primaat van de politiek. “Burgerpanels reiken een breed palet van oplossingen aan waar politici hun voordeel mee kunnen doen. Dat helpt de politiek om betere afwegingen te maken.”
Vraagstuk over solidariteit
Hoe er vanuit het burgerperspectief naar de energietransitie wordt gekeken, is net door het Sociaal en Cultureel Planbureau onderzocht. SCP-onderzoeker Yvonne de Kluizenaar, lichtte het SCP-rapport ‘Klimaatbeleid en de samenleving’ toe. “Driekwart van de mensen is bezorgd over de klimaatverandering en vindt dat er iets moet gebeuren om klimaatverandering tegen te gaan. Maar als het specifiek over de transitie naar aardgasvrije wijken gaat, neemt de tegenstand toe. Slechts de helft van de mensen steunt deze maatregel. Vooral ouderen en alleenstaanden dreigen achter te blijven. Daarmee is de energietransitie ook een solidariteitsvraagstuk.”
Een burgerpanel kan volgens de SCP-onderzoeker een goede rol spelen. “Nu de uitvoering van de energietransitie en de wijkaanpakken op gang beginnen te komen, is het van groot belang dat burgers worden gehoord en meegenomen. Een burgerpanel kan aangeven met welke zorgen mensen zitten en wat mogelijke oplossingen zijn.”
De stem van het redelijke midden
Publicist Eva Rovers weet precies waar in Europa burgerpanels zijn ingezet en wat ermee is bereikt. Zo volgde ze het door de Franse president Macron ingestelde burgerpanel voor de klimaataanpak op de voet. “Dit Franse burgerpanel bestaat uit 150 mensen die door loting zijn aangewezen en een weerspiegeling van de samenleving vormen. Het burgerpanel heeft zich grondig laten informeren, is in gesprek gegaan en kwam tot 149 aanbevelingen voor het klimaatplan, waarvan er 146 door Macron zijn overgenomen. Het is ontzettend belangrijk dat een burgerpanel de zekerheid heeft dat er iets met de aanbevelingen gebeurt. Als het burgerpanel serieus wordt genomen, groeit het vertrouwen in de politiek, als er niet wordt geluisterd, werkt het juist contraproductief.”
Volgens Rovers laat de praktijk zien dat een burgerpanel niet tot polarisatie leidt. “Als de wisdom of the crowd wordt aangesproken, krijgt het redelijke midden een stem.”
Heldere verwachtingen
Het advies van Marc Rijnveld van Public Mediation en Shannon Spruit, onderzoeker aan de TU Delft: betrek mensen bij transitie- en besluitvormingsprocessen. Wees duidelijk over de randvoorwaarden en kaders, zodat de verwachtingen helder zijn. Hun ervaring is dat mensen in een burgerpanel elkaar niet proberen te overtuigen van hun gelijk, maar juist naar oplossingen zoeken waar het collectief wat aan heeft.
Terugkijken
Kijk de complete talkshow terug op ons YouTube-kanaal.
Ga terug naar het overzicht met verslagen van alle talkshows.