Energiecoöperaties als maatschappelijk warmtebedrijf: lessen uit Denemarken

Energiecoöperaties kunnen ook een grote rol spelen om woningen en gebouwen van het aardgas af te krijgen. In Denemarken zijn zulke maatschappelijke warmtebedrijven al jarenlang actief. Op de Dag van het Klimaatakkoord organiseerde Energie Samen Buurtwarmte een sessie om te kijken hoe het ook in Nederland een succes kan worden. Zo’n 150 coöperaties staan al in de startblokken. 

In Denemarken zijn coöperatieve warmtebedrijven heel gewoon. Overheden en coöperaties hebben dezelfde belangen en werken goed samen. Banken beschouwen deze bedrijven als een solide investering, er is ook nog nooit eentje failliet gegaan. Bewoners zijn dik tevreden over deze bewonersbedrijven. 

Trage procedures
Hoe anders is de situatie in Nederland. Het voorstel voor de nieuwe warmtewet spreekt enkel van publieke en private warmtebedrijven, er is geen positie voor warmtecoöperaties. Zutphen Energie liet uit de praktijk zien hoe tijdrovend het proces is om tot een warmtenet te komen. Zo is er eerst een bouwvergunning voor de energiecentrale nodig voordat er SDE-subsidie aangevraagd kan worden. Maar voor deze vergunning is een bestemmingsplan wijzing nodig. Alleen dit kleine stukje kan al twee jaar duren. 

Groot potentieel
De potentie van de warmte coöperaties in Nederland is groot. Ze bieden zeggenschap voor bewoners en dat is aantrekkelijk want ze werken not-for-profit met maximale transparantie. De kostprijs bepaalt het tarief van verwarming en dat perspectief vermindert het vollooprisico. Er zijn 150 warmte-initiatieven waarvan er 10 dichtbij realisatie zijn, vier al woningen hebben aangesloten en Thermo Bello al 14 jaar draait en met de vervangingsinvesteringen bezig is. De ambitie van de Coalitie Coöperatieve Warmte is om 1000 wijken met coöperatieve warmte te verwarmen.  

 
Netwerk van koplopers
Om deze opschaling en versnelling mogelijk te maken past Energie Samen Buurtwarmte de lessen uit Denemarken toe. Met het netwerk van koplopers wordt gewerkt aan een Coöperatief Warmte Service Bedrijf. Dat gaat zorgen voor professionele ondersteuning bij de ontwikkeling en exploitatie zodat initiatieven succesvol zijn. In de marktordening is positie voor coöperaties nodig, bijvoorbeeld als energiegemeenschap voor warmte, een warmteschap. Voor de financiering zijn nieuwe arrangementen als in Denemarken nodig, waar bijvoorbeeld gemeenten garant staan voor de leningen vanuit de BNG of de WSB aan coöperaties.  

De vraag is nu aan de overheden of zij ook de lessen uit Denemarken willen toepassen zodat de positie en financiering voor coöperaties geregeld wordt en die 1000 wijken gerealiseerd kunnen gaan worden.