De Klimaatspagaat: Willen + Weten is nog niet Doen
Sessie: Uit de Klimaatspagaat: van willen en weten naar doen
Gedrag is een raar ding. Terwijl bijna de hele Nederlandse bevolking weet dat het klimaat verandert door ons eigen toedoen, er ook iets aan wil doen, ondernemen we te weinig actie. We eten nauwelijks minder vlees, stoken ons huis lekker warm en staan nog altijd in de file. Reint Jan Renes, lector aan de Hogeschool van Amsterdam, laat zien waarom we zo’n vat vol tegenstrijdigheden zijn, en waarvan we gelukkig kunnen worden.
Willen, weten, doen
De deelnemers aan de sessie ‘Uit de Klimaatspagaat’ kregen eerst de gelegenheid zichzelf te scharen achter een van de drie gedragsdeterminanten: willen, weten of doen. Die werden elk geïntroduceerd en gerepresenteerd door één spreker.
Willen: Wethouder Marieke van Doornink van Amsterdam stuit bijna dagelijks op de klimaatspagaat: “Onze eigen doelen van 55% in 2030 zijn nog buiten bereik, want de uitvoering is weerbarstig. Zie de windmolens in Amsterdam. Of de zonnepanelen, waar de klimaatafdeling soms tegenover de ruimtelijke ordening staat. Het schuurt aan alle kanten. We willen dus een burgerberaad. We vragen aan 100 ingelote burgers welke maatregelen we kunnen nemen. Want we kunnen niet in ‘willen’ blijven hangen.”
Weten: Janette Bessembinder van het KNMI: “Het IPCC heeft in 4000 pagina’s ‘samengevat’ wat we nu weten over het klimaat. We weten zoveel en er gebeurt zo weinig. Maar misschien willen we het niet weten?”
Doen: Donald Pols, directeur Milieudefensie: “Ik noem het zelf ‘de paradox van de meetbaarheid’. Hoe beter je je eigen invloed kan meten, hoe beter je ziet hoe bescheiden je impact is. Dat is ironisch. De oplossing moet op een schaal zijn van het probleem zelf; dát motiveert wel! Dus Shell en alle grote vervuilers dwingen, dan doen we zelf mee.”
Gedragswetenschap
Vanuit zijn gedragswetenschappelijke perspectief probeert Reint Jan Renes de klimaatspagaat te verklaren. “Er zijn elementen die het lastig maken om van ‘weten’ en ‘willen’ naar ‘doen’ te komen. We moeten routines doorbreken. Ook is de vraag: Wat levert het mij op, niet zo gemakkelijk te beantwoorden, zeker als anderen gewoon doorgaan met hun gedrag. Het is ook lastig dat je de opbrengst zelf misschien niet meemaakt, want die zie je pas over twintig, dertig jaar. Dat is wat anders dan bij je dieet, waarbij je elke onsje minder als directe feedback kan zien. Plus: CO2 is abstract, je kan het niet zien.”
“Je moet beleid dan ook steeds ‘doordenken’, van de maatregel die je neemt tot en met de keuze die mensen moeten maken. Wat betekent die maatregel voor het gedrag? Mooi hoor, subsidies, maar je kan al gedeprimeerd worden van de eerste klik als je ernaar op zoek gaat. We moeten ook wat misverstanden uit de weg ruimen: de onverschilligheid, het ongeloof, dat mensen het onnodig vinden. En werken aan de capaciteit, de vaardigheden, en de gelegenheid scheppen. Het moet gemakkelijker worden. Die dingen moeten we doordenken als we beleid maken, innovaties invoeren en communiceren. Keuzes hangen samen met elkaar. Doe geen overvloed aan leuke dingetjes, maar durf! Want je kan zeker blij worden als je dingen voor het klimaat doet!”
Tips
In dat optimisme kunnen de sprekers zich goed vinden. De sessie eindigt dan ook met een positieve toon van de sprekers. Wethouder van Doornink: “De overheid mag best veel steviger aanpakken en dan ons vragen. Maar zorg ook voor de lol, met je buurt!” Donald Pols tipt: “Wordt lid van de goede organisaties en stem op de goede partij.” En tot slot Janette Bessembinder: “Laten we ook eens anders leren kijken naar de dingen om ons heen. Ik word heel vrolijk als ik al die zonnepanelen bij mijn buren zie. Dan weten we dat we het ergens voor doen.”
Terugkijken
De opnames:
- Deel 1 (tijdens de Openingssessie, vanaf dit moment).
- Deel 2: aparte sessie
De presentatie van Reint Jan Renes.
Overzicht van de Dag van het Klimaatakkoord
Op 1 novemeber 2021 was het de Dag van het Klimaatakkoord. Ben je benieuwd naar de andere onderwerpen die tijdens deze dag aan bod kwamen, bekijk ze dan via het overzicht.