Besturen steunen energieplannen. Nu de inwoners nog
“Overheden werken uitstekend samen aan de regionale energiestrategie. Het wordt spannend nu we in gesprek gaan met de inwoners.” Maar ook daarover is Kristel Lammers, directeur van het Nationaal Programma RES, positief. “Het draagvlak zal als een olievlek uitbreiden.” Dat is her en der al te zien, zo bleek tijdens het webinar van het Klimaatplatform over dit onderwerp.
De 30 regionale energiestrategieën (RES) vormen volgens debatleider Ed Nijpels (voorzitter van het Voortgangsoverleg) een kern van het Klimaatakkoord. Hier komt de benodigde groei van de lokale duurzame energievoorziening samen met de opgave om daarvoor ook draagvlak te krijgen. Draagvlak onder de politiek verantwoordelijken, op niveau van rijk, provincie, gemeenten en waterschappen, en ook onder de inwoners van de regio.
Ingewikkeld
Dat is een ingewikkelde opdracht. Hoe kan je als energieregio een balans vinden tussen voldoende draagvlak, voldoende bijdrage aan de landelijke doelen, goed gebruik van de ruimte en aanvaardbare kosten? Veel regio’s hebben daarvoor een oplossing gevonden. 26 van de 30 concept-RES’en zijn al openbaar, al moeten ze nog akkoord worden bevonden. De plannen lijken opgeteld ook voldoende om de landelijke opgave te halen: in 2030 moet er een grote hoeveelheid (35 TWh) stroom komen uit duurzame bronnen.
Bestuurlijk zit het dan ook wel goed met het draagvlak, beamen bijna alle geïnterviewden. “De energieregio is een nieuw arrangement dat heel goed de tussenruimte gebruikt tussen die besturen,” zegt Geert Teisman, hoogleraar bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit. “Niet langer is één bestuurlijke laag verantwoordelijk, maar een keten. Je ziet het ook gebeuren bij andere onderwerpen, zoals veiligheid, arbeid, economie. En natuurlijk schuurt dat wel. Maar dan is de kans ook het grootst dat het gaat glanzen, dat je innovatie krijgt.”
Anders dan in het verleden, toen het rijk min of meer van bovenaf provincies oplegde hoeveel windmolens ze moesten opstellen, is de opdracht voor 35 TWh duurzame elektriciteit nu een gezamenlijke opgave. Jop Fackeldey, gedeputeerde van Flevoland: “Die opgave is voor iedereen, dus de beweging is nu van onderop. Mensen willen zélf een goede bieding neerleggen. Het is ingewikkeld om iedereen mee te nemen. Maar we accepteren niet dat we geen bieding doen.”
Geert Teisman, Erasmus universiteit: "Natuurlijk schuurt het. Maar dan is de kans ook het grootst dat het gaat glanzen"
Inwoners
Regelmatig klinken zorgen dat inwoners onvoldoende betrokken worden bij het opstellen van de energiestrategieën. De deelnemers aan het webinar zijn zich daarvan bewust, zoals Greetje Bos, wethouder in Breda en voorzitter van de energieregio Brabant-West: “We moeten serieus investeren in inwoners en erkennen dat zij belangen hebben. En dat kan ook. Op onze eerste bijeenkomst kregen we nog net geen rotte eieren naar ons gegooid. Bij de laatste bijeenkomst kregen we applaus.”
Jop Fackeldey is ook optimistisch: “Heel veel burgers zijn ambitieus. Zij beslissen niet mee, want dat doen de besturen. Maar in gemeenteraden en provinciale staten luistert iedereen goed naar de achterbannen.”
Oplossingen
Er passeren nog een paar voorbeelden, zoals gesprekken met omwonenden over windenergie langs de A16, energieinitiatieven van eilandbewoners op het Deense Samsø en de besluitvorming in de gemeente Sudwest Fryslân. Wethouder Erik Faber van die laatste gemeente gebruikte de aan de TU Delft ontwikkelde (digitale) methode voor Participatie Waarde Evaluatie (PWE). Hij zegt daarover: “Die methode kent geen beperkingen. Ik ben zeer enthousiast, en wij hebben nu volledig draagvlak in onze gemeente. Ga die methode toepassen!”
Niek Mouter van de TU Delft: “De methode laat inwoners op de stoel van de bestuurders zitten. Ze krijgen daarmee inzicht in de keuzeprocessen. Daarmee is het toegankelijk voor iedereen, en niet alleen voor mensen die in een volle zaal iets durven te zeggen—meestal wat oudere, hoogopgeleide witte mannen. En je komt hiermee niet alleen tegemoet aan de eis om burgers te betrekken en draagvlak te creëren. Want ook inhoudelijk komen inwoners vaak met oplossingen die niet op de radar van de bestuurders stonden.”
Niek Mouter, TU Delft: "Inwoners komen vaak met oplossingen die niet op de radar van de bestuurders stonden"
Den Haag
Rest nog de vraag: wat is de rol van ‘Den Haag’ in deze regionale energiestrategieën? “Geef de energieregio’s in elk geval tot zomer 2021 de ruimte om het zelf te doen,” sluit Kristel Lammers van NPRES af, met instemming van de anderen aan tafel. “Er komen nog beste spannende tijden aan, zoals: wat doen we met de netten? We zullen Den Haag ook goed blijven informeren. In juli 2021 weten we hoe ver we komen. Laten we dit proces tot die tijd niet gaan politiseren.”
Volgende webinar
Het gehele webinar is integraal terug te kijken (vanaf 3:30). Alle aparte opnames van de inleidingen van dit webinar staan ook op ons Youtube-kanaal.
Ook alle inbreng van de bijna 500 bezoekers van het webinar via mentimeter is beschikbaar.
Het volgende webinar van het Klimaatplatform heeft als onderwerp: Met en over jongeren in de Energietransitie. Dat webinar zal worden gehouden op 3 juli, 10:30 uur. Informatie daarover volgt snel.
Komend najaar vervolgt de reeks webinars (en wellicht, zodra dat kan live-bijeenkomsten).