Duurzaamste drijvende woonwijk wil een voorbeeld zijn
Het zaadje werd al elf jaar geleden gelegd. Maar nu is het duurzaamste drijvende woonwijkje in Europa, in Amsterdam-Noord, dan eindelijk halverwege bevolkt. “Ik maakte een filmpje over een duurzame woonboot, en ik dacht: dat wil ik ook,” herinnert Marjan de Blok van stichting Schoonschip zich. “We gaan het doen met een paar vrienden, dacht ik toen nog. Maar daarna vloog het steeds verder uit de bocht. Nu gaan we er met zo’n 100 geluksvogels wonen. En tegelijk denk ik: dit moet iedereen kunnen doen. Laat ons dan het voorbeeld zijn.”
Vertrouwen
De stichting Schoonschip van de 46 huishoudens deelt haar verhaal graag met iedereen die het wil horen. De website ziet er piekfijn uit en staat vol informatie. Er is een platform met de lessen en hobbels die de 46 huishoudens in die elf jaar doorstaan hebben. “Er waren zoveel mensen die zeiden: dit kan helemaal niet! Van tegelzetter tot aan jurist, we zitten zo vast in logge systemen. Maar onderweg bleek dat er steeds meer kon. Mensen gaan ook anders denken. Sommige partijen die voor ons werkten, zoals aannemers en schilders, hebben hun werkroutine zelfs aangepast! Er mag dus best een beetje meer vertrouwen zijn in de burgers die dit willen. Daar zit zo veel creativiteit.”
Mensen overtuigen om mee te denken was volgens De Blok een forse opgave, en ook juridisch moesten behoorlijk grote stappen worden genomen. Maar de wil was er. Een van de grootste hobbels in het project was wel het vinden van een locatie voor de drijvende woningen. Die werd na veel onderhandelingen met de gemeente gevonden in Amsterdam-Noord, aan een zijkanaal van het IJ. De bewoners konden uiteindelijk zelf hun woningen (laten) ontwerpen, elk met de randvoorwaarden die waren vastgelegd in een ‘kavelpaspoort’.
Slim netwerk
Het is een wijkje geworden met grote verschillen tussen de woningen, maar ook veel overeenkomsten. Allemaal hebben ze de hoogste isolatiegraad, een energieprestatiecoëfficiënt van nul of minder, en geen gasaansluiting. Er is gedacht aan duurzame materialen, zonnepanelen, groene daken, grijs water en drijvende tuinen. “We komen net niet aan klimaatneutraal en nul-op-de-meter, maar wel heel dichtbij.”
Uniek is het slimme netwerk voor opgewekte en gebruikte stroom. Bewoners hebben accu’s en één gezamenlijke stroomaansluiting. Ze kunnen daardoor de elektriciteit uit elkaars zonnepanelen direct gebruiken of opslaan, zonder tussenkomst van het elektriciteitsbedrijf. Eigenlijk was dat tegen de regels, maar dankzij ‘experimenteerruimte’ en wat subsidie kon dit slimme netwerk worden gebouwd. Ook voor andere partijen om te leren hoe zelf opgewekte stroom zo goed mogelijk kan worden toegepast zonder het stroomnet te zwaar te belasten.
Onderweg bleek ook dat niet alle wensen konden worden ingelost. “We hebben ook geprobeerd om zeer streng op het gebruik van materialen te letten, maar soms is dat gewoon nog te ingewikkeld, de markt is er nog niet, of het is onbetaalbaar.”
Kleinere portemonnee
Uiteindelijk kregen 46 huishoudens de gelegenheid om mee te doen, want het project moest niet alleen voor de super-welgestelden zijn. De prijzen van de woningen lopen uiteen van drie ton tot aan een miljoen. De Blok: “Toen ik er net woonde was ik dolgelukkig en trots. Maar het knaagde tegelijk. Ik dacht aan de huurder, driehoog achter: waarom kan dit niet overal? Gelukkig wordt het allemaal goedkoper en gangbaarder dan toen wij dit gingen doen. Dus het wordt steeds beter bereikbaar voor kleinere portemonnees. Dat blijkt ook uit de vragen die we krijgen. Er komt iets dergelijks in Praag, in Haarlem, in andere plaatsen. Graag nog meer.”
Enkele gegevens
- Schoonschip herbergt 46 woningen op 30 drijvende bakken, ruim 100 bewoners.
- Locatie: Amsterdam-Noord (Buiksloterham).
- Voorzieningen: onder andere een smart grid met ICT en accu’s; Energieprestatiecoëfficiënt kleiner dan nul; verwarming met warmtepompen; zonneboilers voor warm tapwater; zonnepanelen voor stroom; douches met warmteterugwinning; gescheiden grijs (wasmachine) en zwart (toilet) afvalwatersysteem; Minimaal een derde van het dakoppervlak is groen.
- Stichting Schoonschip startte het project. Er is nu een Vereniging van Eigenaren met alle huishoudens als lid, en een stichting, Pioneer Vessel, die speciale projecten opzet met partners en de boodschap van Schoonschip verder uitdraagt.
Andere Aanpakkers
Dit is een aflevering in de serie Aanpakkers, die het verhaal vertelt van koplopers in allerlei sectoren. Veel bedrijven, organisaties en mensen thuis zijn al bezig met het beperken van hun CO2-uitstoot. Met soms verrassend simpele oplossingen of juist hightech uitvindingen, en alles er tussen in.
En zij plukken daar nu al de vruchten van.