RES: Nationale regie nodig voor tempo in de uitvoering
Voor de energietransitie is 1 juli een belangrijke datum. Dan moeten dertig energieregio’s hun regionale energiestrategieën (RES) hebben ingeleverd. De uitvoering is ingewikkeld en heeft meer nationale regie nodig, concluderen de tafelgasten van het webinar ‘De RES Vooruit!’. Die regie mag niet gaan achterlopen op de praktijk, die nu soms al de plannen overtreft. Zoals in Tilburg en Waalwijk, waar niet de veronderstelde 40%, maar liefst 90% van de bedrijfsdaken vol komt te liggen met zonnepanelen.
Nationaal versus regionaal
Voor een groot deel van de energietransitie in Nederland speelt de regio een sleutelrol. Op dit regionale niveau namelijk worden de beste plaatsen bepaald voor windmolens, zonnepanelen op daken en in het land, en hoe de warmtebronnen kunnen worden verknoopt met de warmtevraag in aardgasvrije wijken. De regionale energiestrategieën zijn dus cruciaal voor de uitvoering van het Klimaatakkoord.
De RES’en zitten nu in de overgangsfase van plan richting uitvoering. Daar zijn nog wel wat problemen op te lossen, zo blijkt uit vier recente studies naar belangrijke knelpunten: Zon op Daken; Energie in natuur en landschap; De impact op de netwerken; De maatschappelijke kosten.
Het debat op het webinar naar aanleiding van deze studies maakte al direct een paar dingen helder. Ten eerste is er veel beweging in de regio’s. Bestuurders zijn zeer betrokken, maatschappelijke organisaties, coöperaties, bedrijven en burgers timmeren aan de duurzame weg.
Maar die goede basis, denken de tafelgasten unaniem, moet niet worden gehinderd door het soms achterlopen van een ‘nationale regie’. Dat geldt bijvoorbeeld voor de vergunningstermijnen, die best wat korter kunnen om het tempo hoog te houden. Andere wensen: de subsidieregelingen zoals de SDE moeten ook rekening houden met de extra kosten voor een goede landelijke inpassing; netbeheerders zouden wettelijk meer armslag moeten krijgen, bijvoorbeeld om ook opslag van zonne-energie te faciliteren; de energierekening moet minder stijgen, dus meer inzet van algemene middelen om nieuwe duurzame energie te betalen.
Ruimte
De roep van regio’s om landelijke sturing is wel het grootst bij de complexe vragen over het gebruik van de ruimte. Bart Krol, die de werkgroep ‘Energie en Natuur’ voorzat: “Alles dendert nu het landelijk gebied in: de stikstofproblemen, woningbouw, duurzame energie, natuur, de transitie in de landbouw. Er ontbreken nu landelijke spelregels, bijvoorbeeld over hoe je als regio moet omgaan met duurzame energieopwekking en natuur.”
Kristel Lammers, directeur van het Nationaal Programma RES, concludeert: “Voor veel elementen in de RES moeten er op nationaal niveau besluiten komen. Dat betekent voor mij overigens niet automatisch dat de rijksoverheid die besluiten moet nemen. Maar er moeten wel, in goed onderling overleg tussen de bestuurslagen, landelijke randvoorwaarden komen.” Het zijn allemaal wensen die ongetwijfeld bij de formateur van een nieuw kabinet terechtkomen.
De praktijk
Tegelijk is de regionale transitie op veel plaatsen dus al in gang gezet, en soms gaat dat hard. Paul Stassen van Solar Valley levert in Waalwijk en Tilburg een voorbeeld. Met zijn organisatie Solar Valley helpt hij gemeentes om bedrijfspanden te voorzien van zonnepanelen. Dat overtreft de verwachtingen. Stassen: “Sommigen gaan ervan uit dat 40% van de geschikte daken kan worden voorzien van zonnepanelen, maar wij halen 90%. We leggen de panelen anders waardoor er méér panelen op een dak passen. We weten bedrijven ook te overtuigen dat ze meer geld kunnen verdienen als ze hun hele dak volleggen, en niet alleen voor hun eigen stroomverbruik. En we behoeden bedrijven voor foutjes waardoor de subsidie zou uitblijven.”
Voorbeelden als deze moeten worden uitgerold in heel Nederland. Leren, experimenteren en kennisdeling zijn dus kernwoorden om tempo te houden en te brengen in de uitvoering van de RES’en. “Dat moet, want anders komt de rekening bij ons terecht,” verwoordt Anne Schipper van Jong RES de visie van de jongeren. En tegelijk is de versnelling pas net ingezet. Bart Krol: “De echte vertaling moet op veel plekken nog wel gebeuren.”
Stand van zaken
Tot de deadline van 1 juli resteert nu een spannend maandje om de RES 1.0 af te ronden. “Twintig van de dertig RES’en zijn al gepubliceerd, veel plannen worden nu bestuurlijk afgerond,” aldus Kristel Lammers,. “Colleges zijn vaak al akkoord, nu zijn vooral de gemeenteraden aan zet.”
Terugkijken en volgende webinar
Terugkijken van het webinar 'De Res Vooruit!' kan op ons Youtube-kanaal.
Op 25 juni vindt ons volgende webinar plaats, over Schaarse Groene Grondstoffen. Binnenkort volgt meer informatie.