Kabinet neemt eensgezind de regie
Drie ministers op het podium, twee ministeries in de zaal en de ministeries voor onderwijs en volksgezondheid aan de zijlijn lieten op de bijeenkomst ‘Nederland gaat voor groen’ een grote eensgezindheid in klimaatbeleid zien. Minister Rob Jetten voor Klimaat en Energie is duidelijk: “Iedereen heeft haast, ik moet soms zelfs op de rem trappen. Als het aan mijn collegaministers lag, was het budget voor klimaat al vijf keer uitgegeven.”
Terugkijken Nederland gaat voor Groen.
Het kabinet pakte in de afgelopen weken flink uit met nieuwe klimaatplannen. Vorige week presenteerde Jetten zijn overkoepelende Ontwerp Beleidsprogramma Klimaat. Ook klimaatplannen voor industrie, landbouw en landgebruik, mobiliteit en een circulaire economie zijn (of worden binnenkort) gepubliceerd. Voor een publiek van ruim 200 genodigden typeerde minister Hugo de Jonge voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening de rolverdeling in het kabinet als: “Ik ben ‘onderaannemer’ van Jetten.”
Korte en lange termijn
Veel van Jettens aandacht gaat nu uit naar de crisis rond aardgas, zegt hij. “Oplossingen voor de acute crisis op korte termijn moeten we combineren met die voor de klimaatcrisis op de langere termijn. Ons Coalitieakkoord gooit een schepje bovenop het Klimaatakkoord, waaraan jullie allemaal, soms tegen de politieke stroom in, hebben bijgedragen. Maar in het verleden hebben we misschien iets te veel over de schutting naar jullie gegooid. En we horen dat iedereen blij is dat het kabinet meer richting geeft.”
Alsof het kabinet die strengere regie nog eens wil bewijzen: nog voor het zomerreces van de Tweede Kamer, over vier weken, gaan liefst 41 brieven naar de Tweede Kamer met uitwerkingen van plannen. Jetten: “Schone alternatieven worden de norm. We gaan ook meer beprijzen, met een hogere prijs voor CO2-uitstoot. Er liggen pagina’s klaar vol nieuwe wet- en regelgeving. Een fikse verandering, die gaat schuren en zelfs pijn doen. Dus om alle sectoren een handje te helpen met het zetten van die stap hebben we € 35 miljard beschikbaar.
Iedereen meenemen
Het kabinet neemt de leiding, maar Jetten wil tegelijk iedereen meenemen. ”We gaan dit samen doen met de medeoverheden, door de regionale en lokale uitvoering op rijksniveau maximaal te steunen. We betrekken de wetenschap via een nieuwe Klimaatraad. We passen een generatietoets toe op ons beleid om er zeker van te zijn dat jongeren niet opgezadeld worden met een schuld. Er is een openbare consultatie, de komende zes weken. En we betrekken actief de burgers. Hun invloed moeten we niet onderschatten. Misschien kan dat via een burgerforum. Maar zo’n forum gaat alleen werken als we tevoren goede afspraken kunnen maken over wat we met de uitkomsten gaan doen. Daarover moeten we met het parlement in gesprek. Zonder zulke afspraken moeten we misschien naar andere middelen grijpen, via internet of social media.”
Op haar eigen terrein zoekt minister Micky Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat de samenwerking met de industrie, de sector die verantwoordelijk is voor een relatief grote uitstoot. “We moeten de industrie daarvoor niet ‘bashen’, maar juist omarmen. Samen vragen we ons af: wat voor Nederland willen we zijn? We willen dat de Nederlandse industrie vooroploopt. Met een extra CO2-heffing, normen en maatwerkafspraken met de pakweg 20 grootste industriële bedrijven kunnen we haast maken. Tegelijk gaan we de industrie helpen met instrumenten en faciliteren. Want we willen niet dat die industrie vertrekt, maar dat ze koploper wordt.”
Enthousiaste onderstroom
Unaniem zeggen de drie bewindslieden dat partijen in het veld zélf vragen om strengere nationale regie. Jetten: “Het ministerie van Volksgezondheid zegt tegen mij: geef ons maar een doel in tonnen CO2.” Adriaansens over de maatwerkafspraken: “Grote bedrijven houden de deur niet dicht maar vragen ons: Wanneer komen jullie?” Hugo de Jonge: “Ik zie bij de medeoverheden op dit beleidsterrein een ongekende enthousiaste onderstroom. Daarop moeten we meesurfen. Zij kunnen hun belangrijke rol in de energietransitie beter uitvoeren als er ook nationale regie is; niet om de boel over te nemen, maar om te ondersteunen.”
Juist als minister voor volkshuisvesting voelt De Jonge de noodzaak om ook oog te houden voor de mensen met een kleine beurs: “Bij kantoorgebouwen kunnen we met onze normering best ver gaan. 15% van de slechtste kantoorgebouwen dicht in 2027, nog eens 15% in 2030. Maar willen we bij verbetering van woningen ook de mensen meenemen die het niet zo gemakkelijk kunnen betalen, dan kunnen we niet volstaan met lening van 0% rente. Want ze willen misschien niet nog een lening erbovenop.”
Lijntjes
Klimaatbeleid is een veelkoppig monster. Het kabinet toont grote klimaatambities met meer windenergie op zee, verduurzaming van de industrie, mobiliteit, landbouw en gebouwde omgeving. Maar er zijn ook nog lijntjes met de circulaire economie, de stikstofaanpak, de natuur en de waterhuishouding, een groene-banenplan, onderwijs, de gezondheidssector, gedragsverandering, de rol van kernenergie, en nog veel meer.
Die verwevenheid maakt de taak van een coördinerend minister ingewikkeld. Maar Jetten vindt dat het tij is gekeerd: “Klimaatverandering komt steeds dichter bij huis, met overstromingen en droogtes, met vluchtelingen. Mijn rol als ‘Klimaatdrammer’ is nu ook anders. We knokken niet meer vanuit de loopgraven, maar kunnen nu sturen op de uitkomst: Hoe ziet een klimaatneutraal Nederland eruit? Met ons beleid willen we een grotere voorspelbaarheid. Die geeft ook meer rust in de komende debatten in de Tweede Kamer.”
Terugkijken
De opnames van de stakeholdersbijeenkomst Nederland gaat voor Groen staan op ons Youtubekanaal.