‘Nederland in stappen naar CO2-vrije stroom in 2035’
Nederland kan in 2035 een CO2-vrij elektriciteitssysteem gerealiseerd hebben. De Noordzee en het bestaande park aan stroomcentrales bieden daarvoor een goed uitgangspunt. Tegelijk zijn er veel onzekerheden. Een uitgewerkt stappenplan moet de kosten verkleinen en tegelijk zorgen voor voldoende zekerheid van stroomlevering, tegen een acceptabele prijs.
Dat concludeert een werkgroep die in opdracht van het Uitvoeringsoverleg Elektriciteit heeft gestudeerd op de verschillende opties, risico’s en afwegingen op weg naar zo’n CO2-vrij systeem. Wind en zon spelen daarin de hoofdrol. Om ook in langere periodes van weinig zon en wind de vraag perfect te kunnen afstemmen op het aanbod (en andersom) moet zowel de vraag als het aanbod veel beter regelbaar worden.
Investeringen
De elektriciteitssector leent zich voor een snellere ontwikkeling richting klimaatneutraal dan andere sectoren zoals de industrie of gebouwen. De onzekerheden zitten vooral in toekomstig overheidsbeleid in Nederland en binnen de EU, en bijvoorbeeld ook in de kostenontwikkeling voor zon en wind, waterstof en batterijen voor opslag. Er zijn hoge investeringen nodig en de eerste stappen daarvoor moeten snel worden gezet.
Mede gebaseerd op een eerder rapport van Aurora, heeft de werkgroep ‘een globaal beeld geschetst’ van het elektriciteitssysteem van 2035. De werkgroep beveelt aan dat partijen in de sector en de overheden de verdere ontwikkeling in een stappenplan uitwerken.
Regelbaar
Het regelbare aanbod, dat nu vooral komt van centrales op aardgas, moet groeien naar omstreeks 50 miljard kilowattuur per jaar in 2030, en tegelijk CO2-vrij worden. CO2-vrije opties zijn bijvoorbeeld kernenergie, aardgas- of biomassacentrales met CO2-opslag, waterstofcentrales. Ook de vraag naar elektriciteit moet flexibel worden, bijvoorbeeld door het uitstellen van productie in fabrieken of door tijdelijk gebruiken van andere energiebronnen. Tenslotte kunnen grote batterijen, elektrische warmteboilers en in- en export van elektriciteit zorgen voor flexibiliteit.
De werkgroep werkte vier scenario’s uit met deze technieken, in verschillende combinaties. Er zijn nog wel wat hobbels te nemen. Bijvoorbeeld: biomassa, kernenergie en CO2-opslag bij aardgas zijn niet onomstreden. De manier waarop markten nu werken vormt soms een hindernis voor nieuwe technieken. Ook het ontbreken van vergunningen of menskracht zijn punten van zorg.
Aanbevelingen
“Een CO2-vrij elektriciteitssysteem in 2035 is haalbaar als alle beschikbare middelen tijdig ontwikkeld en ingezet worden,” zegt de werkgroep. Om belemmeringen weg te nemen en investeringen door marktpartijen te faciliteren doet de werkgroep enkele aanbevelingen aan het Uitvoeringsoverleg Elektriciteit:
- Maak een routekaart hoe de behoefte aan CO2-vrij flexibel vermogen zich ontwikkelt;
- Dek de overheids- en marktrisico’s voor investeringen af;
- Zorg voor vergunningstrajecten voor nieuwe technologieën;
- Zorg voor beloning voor opslag en flexibele vraag;
- Zorg dat alle infrastructuurgebruikers betrokken zijn bij investeringsbeslissingen.